Halil Gündoğan
23.05.2025
Kürt sorunu tam
olarak nedir?
Kürt sorunun “sorun”
olmaktan çıkması
Doğallığıyla anlaşılacağı ve kabul edileceği üzere, bu karakterli bir sorun
gerçek tam çözümünü ancak ki sorunu “sorun” olarak var eden etmenlerin ortadan
kaldırılarak, zıddına dönüşmesinin sağlanmasıyla bulabilir. Yani ulusların
kendi kaderlerini kendilerinin belirlemesi hakkının, kayıtsız koşulsuz olarak
Kürtlere de tanınması ve buna saygı duyulmasıyla bu sorun “sorun” olmaktan
böylece çıkabilir. Bunun dışındaki konjonktürel kısmi çözümler ancak ki “ara
çözümler” olabilir. Sorun, talep ettiği gerçek çözümle buluşmadıkça; her
seferinde bir şekilde yeniden “güncel sorun” olarak kendisini var etmeye ve
çözüm talep etmeye devam edecektir. Ta ki toplumların ulusal topluluklar olarak
örgütlenmelerini gerektiren koşullar ortadan kalkıncaya kadar sorunun ana
yönelimi böyle kalmaya devam edecektir.
Bu, sübjektif bir niyet beyanı olarak değil; eşyanın tabiatı gereği olarak
böyledir. Bunun böyle bir özellik arz ettiğini, yakın dönem olarak, hem
SSCB’nin ve Yugoslavya’nın dağılmasıyla adeta vahşice hortlayan burjuva
milliyetçi hezeyanlarla her birinin kendi burjuva devletlerinin
“bağımsızlığına” yönelmeleri ve hem de toprak/sınır vb. hak iddialarıyla kardeş
halkları birbirine boğazlatan “ulusal savaşlara” yönelmelerinden ve keza hem de
burjuva demokrasisi altındaki çok uluslu devletlerin, örneğin Büyük Britanya,
Belçika, Fransa vs. gibilerinde baş gösteren ayrılma taleplerinin sona ermemiş
olmasından da anlamak zor olmasa gerek.
Öcalan’ın “yeni”
paradigmasında Kürt sorununu
Kuşkusuz ki tarihsel-toplumsal olay ve olgular dönem önderleri ve siyasi
aktörlerinin gerçekleri ters yüz eden keyfiyetçi “paradigmaları” veya oluşturdukları
“yüzyılın manifestoları” ile tanımlanamaz. Onlar, kendilerini deha ve peygamber
addeden bu megaloman şahsiyetlerin yarattığı yapay-zorlama kalıplara
sıkıştırılamaz. Çünkü er ya da geç olgu ve olayların gerçekliği bu hileli tanım
ve kalıpları aşıp, öz gerçeklikleriyle arzu endam eder. Mesela nasıl ki
Kürtleri yok saymak için Türk Tarih Kurumu profesörlerine kıytırıktan masalımsı
“tarih tezleri” yazdırılarak Kürtlerin öz be öz Türk etnik kökeninden olduğu
“bilimsel yalanı” paçavraya döndüyse, ya da nasıl ki kitlesel kıyımlar,
göçertmeler ve Türk nüfusu içinde, okulda ve kışlada asimile ederek eritme
politikaları yeni Kürt isyanlarının önünü alamadıysa, nasıl ki “Ölmüş-bitmiş
Kürtleri ben yeniden diriltip var ettim” diyen Öcalan’ı da örgütünü ve 29. Kürt
isyanını da var eden nesnel temel oldu/olabildiyse; Öcalan’ın geldiği aşamada
Kürt sorununu temel özünden kopartarak yok sayan “yeni” paradigmasına da
elbette nanik yapma kudretinde olduğunu gösterecektir.
27 Şubat’ta kamuoyuyla paylaşılan “Barış ve Demokratik Toplum Çağrısı”
başlıklı metninde Öcalan’ın Kürt sorununu oturttuğu zemin ve ona çizdiği
çerçeve, esas olarak Kürt-Türk ilişkilerinin yeniden tesisi bağlamındadır. (*)
Bu ele alış zaten otomatik olarak Kürtlerin, bir ulus olarak tıpkı kardeşleri
Türkler gibi, işgal ve ilhaktan kurtarılmış kendi yurtlarında kendi dilleri ve
bayraklarıyla, kendi idari sistemleriyle, bağımsız bir devlet olarak var
olabilme haklarını kategorik olarak dışlıyor. Oysa bu, sorunun tüm kapsam ve
özüdür. Bunun es geçilip, sorunun; “tarihsel kardeşlik ilişkisinin” öncelikle
“Kapitalist modernitenin” dayattığı ulus devlet projesiyle, ardından da “Cumhuriyetin
tek tipçi yorumlarıyla” gündeme gelen “Kürt realitesinin inkârı, başta ifade
olmak üzere özgürlükler konusunda yasaklardan kaynaklı”, normal “aile içi”,
“kardeşler arası” gerginlikler ve
birbirini zorlamalar olarak tanımlanıp çerçevelendirilmesiyle, o bahsi edilen “inkâr siyasetinin” bu kez de
Kürtlerin içinden birilerince devamının sağlanmasından başka bir şey olmaz.
Nitekim Öcalan Kürt sorunun siyasi özünü oluşturan ve sorunu, “sorun”
olarak var eden temel etmen olarak kendi kaderini tayin etme hakkının ifadesi
olan “ayrı ulus-devlet (bu ifade ediş şayet bariz bir yazım hatası değilse, tire
işaretli bu ifade “ulus devlet” kavramı ötesinde ayrı bir ulus ve devleti ifade
eder. Bn.) federasyon, idari özerklik” gibi tüm formatlarını ve hatta bir halkın
ulusal kimliği ve benliğinin oluşturucu ana öğesi olan kültürel haklarını dahi;
“tarihsel toplum sosyolojisine cevap olamamaktadır.” şeklinde ifade ettiği
böylesi garabet bir gerekçeyle kaldırıp bir kenara fırlatmaktadır.
Dolayısıyla da buradan hareketle şunun söylenmesi yanlış olmayacaktır:
Öcalan için, temel hakları elinden alınmış bir ulusun ulusal kurtuluş davası
artık güncel bir sorun olmaktan çıkmıştır. Bunun yerini, “Kapitalist
modernitenin” temelini dinamitlediği ve Cumhuriyetin tekçi baskıcı tarzının da
kopuşu iyice derinleştirdiği tarihi Kürt-Türk kardeşliğinin/İttifakının
reorganizasyonu temel sorunu almıştır. Nitekim bunu şu sözlerle ifade eder:
“Günümüzde çok kırılgan hâl alan tarihsel ilişkiyi, kardeşlik ruhu içinde
inançları da göz ardı etmeden yeniden düzenlemek esas görevdir.” (*)
Öcalan’ın “yeni”
paradigmasında sorunun çözümü
Öcalan ve benzeri aşırı derecede uç erk sahiplerinin temel
taktiklerindendir: Bir şeye istediği formatı verebilmek için önce yıkıp
hiçleştirir, sonra da onun kurtarıcı yaratanı olarak yeniden tanımlarlar.
Öcalan bu temel “dönüştürme-yaratıp var etme paradigması” ile önce kendisini
yeniden tanımlayıp, modern zaman peygamberi olarak var eder. Etrafına topladığı
kadro ve militanları önce hiçleştirir, sonra “Apocu kişilikte” yeniden var
eder. Kendisinin müdahalesine kadar Kürt toplumu çürümekte olan bir mevtadır.
Onu bizzat kendisi bu yok oluştan çekip alır ve gurur, haysiyet ve kişilik
sahibi yapar. Vs. vs. Her şeyin muktediri tapınılacak “önderlik” mitinin (bir
başka ifadeyle efsanesinin) oluşması da önemli oranda bu sürecin eseridir.
Öcalan şimdi de “yeni” paradigması için zemin oluşturabilmek için, Kürt
ulusunun varlığı, hakları ve kurtuluş yolu adına yaratıp var ettiğini söylediği
tüm o “kutsal” değer ve stratejileri, “tarihi bir yanılgı” olarak “tu kaka”
ilan ederek işe başlıyor. Bunu yapmak zorunda da çünkü başka türlü “işi
kitabına uydurmakta” başarısız olur.
Ne diyordu yukarıya alınan pasajda? “Ayrı bir ulus” da bağımsız devlet de keza
egemen ulus devleti çatısı altında federasyon veya idari özerklik gibi siyasi
statüler de hatta “kültürel özerklik” türü istemler de artık “tarihsel toplum
sosyolojisine cevap olamamaktadır.” diyerek, demiri tavına getirmiş oluyor.
Böylece “yeni” paradigmanın inşası için zemin hazırlanmış oluyor.
Öcalan’a göre sürecin ve “zamanın ruhuna” en uygun ideal çözüm artık şudur:
Bin yıllık kardeşimiz Türklerden ayrılıp ayrı ulus olma ve ayrı bir devlet kurma
sevdasından artık vaz geçin. Hepimiz kardeşiz, Lozan ile elimizden alınan
Misakı Milli kapsamındaki bu topraklar ortak vatanımızdır. Bu topraklar
üzerinde sürekli çatışmalar vesilesi olan farklı ulusal kimliklerle var olmaya
çalışmak anlamsızdır. Biz de tıpkı ABD ve İsviçre’de olduğu gibi tek bir ulus
olarak tanımlayabiliriz kendimizi. Ben, “kapitalist modernitenin” dayattığı
“ulus devlet” modelini reddederek buna “demokratik ulus” diyorum. Bunun için
tek ihtiyacımız, emperyalistlerin bozmaya çalıştığı bin yıllık Kürt-Türk kardeşliğini
yeniden oluşturmak ve el birliğiyle Cumhuriyeti demokratikleştirmek ve böylece
demokratik bir toplumda kimliklere ve inançlara saygı temelinde kardeşçe
yaşamak. Kimin hangi etnik kökenden olduğunun bir önemi yoktur; herkes
kardeşlik hukuku gereği eşit anayasal vatandaşlık bağıyla özgürce yaşama imkânına
kavuşacaktır… Bunlara başarabilirsek, “ortak devletimizi” bölgenin lider gücü
yapabilir ve böylece her türlü emperyalist oyunu da Allah’ın izni ve
damarlarımızdaki asil kardeş kanıyla bozabiliriz. (Mealen özetlenen bu görüş ve
yaklaşımlar için Öcalan’ın İmralı Savunması ve “Demokratik Cumhuriyet ile
Birlik Projesi” kitabına ve konuya dair benim önceki makalelerime bakılabilir.)
Görüleceği gibi Öcalan’ın Kürt sorununa ve çözümüne ilişkin geliştirdiği
“yeni” paradigma, Kürtleri tüm temel ulusal haklarından vaz geçirerek; karşı
olduğunu söylediği “kapitalist modernitenin” çocuğu olan bir başka ulusa ve
onun egemenlik aygıtı olan ulus devletine entegre etme plan ve stratejisinden
ibarettir. Dolayısıyla da kısmi rahatlamalar dışında, bu “çözüm” tarzıyla sorunun,
temel içeriğiyle çözüme kavuşmayacağını söylemenin bile abes kaçacağı
kendiliğinden anlaşılır olmaz mı acaba?
(*) (https://www.demparti.org.tr/tr/baris-ve-demokratik-toplum-cagrisi/20769/)
